ماجرای بازاریابی شبکه‌ای در ایران به شرکت‌های هرمی یا به اصطلاح «گولد کوئست» بر می‌گردد. کمپانی های بی‌نام و نشانه که از ملت دعوت می‌کردند تا با خرید چند کاغذ بی‌اعتبار وارد شبکه شوند و دیگران نیز به این کار دلگرمی کنند. بعدها پای کالاهای لوکس نیز به این برنامه‌ها مفتوح شد تا اینکه پس از مدتی غیر شرعی و غیرقانونی بودن این شرکت‌های بی‌نام و نشان بر راز زبان‌ها افتاد و چیزی نگذشت که اعضا بعد از مدتی پی به کلاهی که سرشان رفت بردند؛ اما خیلی دیر شده بود. اما طریق بازاریابی شبکه‌ای در ایران تمام نشد بلکه بهانه‌ای شد لغایت هربار یک سری شرکت قدم علم کنند و این بار خودشان در وهله نخست ضد «گلد کوئست» حرف بزنند و دوباره جذب عضو کنند. یکی از ایراداتی که به شرکت‌های هرمی و گلدکوئستی وارد بود رسیدن سرشاخه های آن ها به بیرون از کشور و فروش اقلام لوکس و غیرقابل بهره‌گیری بود. در چندسال پسین دوباره موج دیگری از کمپانی های بازاریابی شبکه ای و به اصطلاح نتورکی راز خارج آورده‌اند که با فروش شبکه‌ای کالاهای مصرفی به این نوع بازاریابی شکل دیگری دادند. شرکت‌هایی که با نام و اثر و تبلیغات‌های بسیاری ظاهر می‌شوند و کنفرانس‌ها و همایش‌های روان شناسی زیادی برگزار می‌کنند. همایش‌های پرهزینه‌ای که کمی تعجب برانگیز به نظر می‌رسد و برای همین بهانه‌ای شد تا سراغ این موج فراگیر برویم.

در چندسال تازه شرکت‌های نتورکی بیش از قبل قد کشیده‌اند و اقدام به برگزاری کارگاه‌ها و همایش‌های بزرگی در سراسر مملکت کردند برای بازایابی شبکه ای چیست؟ و حتی از نیاکان آمریکایی بازاریابی شبکه‌ای دعوت کرده‌اند. تیم باشگاهی فوتبال تاسیس کرده‌اند و اعلام می‌شود که مجوز رسمی نیز از وزرات صنعت معدن و بازرگانی نیز دارند و زیر عقیده این مجوز به فعالیت‌هایشان به طور رسمی پیوستگی می‌دهند و اقدام به عضوگیری کنند. موج مفصل بازاریابی‌های شبکه‌ای میانی افراد مختلف به خصوص جوان‌ترها مایه شده تا در میان هر خانواده چند نتورکر پیدا شود که اقدام به فروش کالا و عضوگیری می‌کند. نتورکرهایی که از هر محیطی برای جذب عضو و فروش محصولاتشان استفاده می‌کنند. جمع‌های فامیلی، دوستانه، محل کار و یا حتی مکان‌های عمومی مشابه مترو، اتوبوس و تاکسی جاهایی ست که نتورک‌ها رویش حساب مفتوح می‌کنند. جملات انگیزشی، انگاشت آینده‌ای با شکوه، دوندگی‌های بیش از حد همه چیزهایی ست که نتورک‌ها از سوی لیدرهایشان می‌شنوند و به سمت آن دلگرمی می‌شوند و هیچ عجیب نیست که بعد از مدتی روحیه دلالی و کاسب‌کارانه پیدا کنند و دیر یا زود کل تصوراتشان را برباد رفته ببینند.

اما آیا به راستی بازاریابی شبکه‌ای کار است؟

آیا این شغل به درآمد خوبی خواهد رسید؟

بازاریابی شبکه‌ای به راستی قانونی و شرعی است؟

بازاریابی شبکه‌ای چه تاثیری در اقتصاد کشور دارد؟

همه این سوالات و ده‌ها سوال دیگر مایه شد سراغ چند محقق بازاریابی شبکه‌ای و یا نتورک مارکتینگ برویم الی در این باره از آنها سوال کنیم.

«زهرا کلیدری» دانشجوی رشته اقتصاد است که با ساختن یک کارگروه تخصصی از کارشناسان اقتصادی و حقوقی نزدیک ۲ سنه به چهره شبانه‌روزی روی موضوع شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای تحقیق و مطالعه کرده‌ است. کلیدری پس متعلق به سراغ جداشدگان از نتورک می‌رود و از حرف‌ها و گزارش‌های جداشدگان مطالب مهمی تهیه می‌کند الی از طریق فضای مجازی به دست عموم ملت برساند. او این کسان را که قربانیان نتورک بودند به اسم «توابین نتورک» نامگذاری کرده‌است.

نتورک کار کاذبی که با شرکت‌های هرمی تفاوتی ندارد

اگر بخواهم در مورد این شبه کار و شبه بازرگانی روشنگری بدهم اینطور شروع می‌کنم که نتورک یک اشتغال دروغین است. کل در ارتباط با مجوز داشتن این شرکت‌ها می‌پرسند؛ اما در پایان به این نتیجه رسیدیم که این‌ها بزک شده همان شرکت‌های هرمی هستند و تغییر خاصی در این شرکت‌ها رخ نداده‌است، تنها کالاهای لوکس و گران قیمت حذف شده‌ و به جای آن کالاهای‌ مصرفی جایگزین شده‌است. به شرکت‌های هرمی در سررسید خودش تاختن غلطی شد چرا که کسی نگفت این شرکت‌ها سخت زیربنایی دارند بلکه به کالاهایشان خرده گرفتند که در حال آماده کالای مصرفی را جایگزینش کردند .دومین تغییر این است که در روش باینری شما فقط موظف به شناسایی دو زیر شاخه به شرکت‌ها بودید اما در حال آماده عملا محدودیتی برای جذب اعضا وجود ندارد و شما می‌توانید کسان زیادی را به عنوان زیر گردآور تان معرفی کنید.

کالاهای وارداتی موجود در نتورک‌ها قیمت بی‌جهت فوقانی دارند.

فرض کنید بها کالایی مشابه خودکار، بیرون از این سیستم فروش ۱۰۰۰ تومان باشد و شما این محصول را در این کمپانی ها باقیمت بالاتری مثلا ۲۰۰۰ تومان عرضه کنید ( که گاهی به دلیل خلاء نظارتی حاکم بربازاریابی شبکه‌ای این گران فروشی ها رخ می‌دهد ) شما وارد سیستم های هرمی پیشین شده اید حال میخواهد هر اسم و مجوزی داشته باشد . بر پایه بررسی‌های ما کالای این شرکت‌ها بیشتر از کشورهایی مانند بلاروس،امارات و ترکیه و... وارد کشور می‌شوند. در بررسی‌هایی که درباره قیمت محصولات گرد از این شرکت‌ها به مواردی برخوردیم که اجناس با ۱۰ مساوی افزایش قیمت یعنی چیزی حدود ۱۰۰۰درصد افزایش وارد شبکه می‌شدند و این ارقام قابل تامل بود.

کافیست شما در اینترنت قیمت‌ها را در سایت‌ کشورهای فرآوری کننده چک کنید. چرا باید این کالا این میزان افزایش بها داشته باشد؟ آن هم کالایی که تولیدش فناوری شگفت و غریبی ندارد و خودمان هم می‌توانیم تولید کنیم. باید گفت که در بازاریابی‌شبکه‌ای شما وارد بازی با نتیجه برد _ باخت خواهید شد و کمپانی به عنوان طرف برنده و نت ورکر ها در جایگاه بازنده این بازی قرار دارند
چرا که شرکت ها اطمینان دارند محصولاتشان توسط اعضایی که موظف به خرید ماهیانه هستند خریداری می‌شود